Ontdek hoe jij dingen herkent (het derde communicatie filter)

En ben jij je al bewust hoe jij dingen vervormt? Nadat ons brein de prikkels heeft weggelaten en vervormt, gaat het nog een stapje verder om de prikkels te filteren, zodat we niet steeds het wiel opnieuw hoeven uit te vinden. En hier komt de derde filter aan te pas. De derde filter zorgt voor herkenning, doordat ons brein prikkels gaat verzamelen en opslaan.

Denk maar eens terug hoe jij als kind hebt geleerd om iets vast te pakken. Dat begon waarschijnlijk al heel vroeg toen je een paar maanden oud was. Bijvoorbeeld toen je leerde je fles vast te houden. Je leerde dat eerst met twee handen te doen. Je had geleerd hoe jij je vingers om de fles heen moest houden en kracht te zetten, zodat de fles niet zou vallen. Nadat je dat had ontdekt, ontdekte je later hoe je de fles met één hand kon vasthouden. Jouw brein weet nu hoe het dingen als een fles kon vastpakken en heeft deze informatie verzamelt. Zo weet het voor de volgende keer wat het moet doen als het iets wil vastpakken. Om niet opnieuw steeds te hoeven ontdekken, generaliseert jouw brein de informatie, de prikkels die het ontvangt. Generaliseren zorgen ervoor dat je kunt leren. Voor ons brein is generalisatie prettig, want ons brein zoekt de snelste weg om informatie te verwerken. Zie het net als een patroon: de eerste keer ga je uitzoeken hoe iets werkt, de volgende keer weet je het al een beetje en de keren daarop wordt het steeds makkelijker en gaat het sneller. En uiteindelijk gaat het automatisch.

En dan nu even iets anders; herken jij onderstaande uitspraken:

Ik doe het ook nooit goed
Het is altijd hetzelfde liedje
Niemand helpt mij
Iedereen is al weg

Wellicht kan je zelf een paar uitspraken toevoegen met de woorden, altijd, nooit, iedereen, niemand. Dit noem je absolute uitspraken. Naast dat het ons brein weet welke actie het wanneer moet uitvoeren, zorgt het er tegelijkertijd voor dat wij ook steeds dezelfde dingen blijven doen door absolute uitspraken te doen. Ten eerste omdat ons brein, altijd de snelste weg kiest en ten tweede omdat nieuwe dingen doen ons uit de ‘veilige zone’ de comfortzone haalt. Dit is weer een andere manier van generalisatie.

Maar generalisatie is gebaseerd op een eerdere ervaring, een ervaring uit het verleden, waar wij betekenis aan hebben gegeven. Het is gedateerd. In het slechtste geval bepaalt één enkele gebeurtenis de ervaring voor een heel leven. Het is dus handig je bewust te zijn van jouw generalisaties. Pas daarom op voor het gebruik van absolute uitspraken met woorden als nooit, altijd, niemand en iedereen. Deze woorden geven jouw grens aan. Je wordt letterlijk beperkt. Voel het verschil maar tussen de volgende zinnen: ‘Niemand helpt mij’ en ‘Nog niemand helpt mij’. Bij de eerste zin heb jij jezelf al beperkt en de tweede zin geeft meer ruimte, er zit een mogelijkheid in. In plaats van woorden nooit, altijd, niemand of iedereen te gebruiken, kan je liever de volgende woorden gebruiken: nog niet, op dit moment, of nu nog niet, enzovoorts. Je zal merken dat het direct een andere beleving is en je grenzen hiermee verruimt worden.

Onze filters weglatingen, vervormingen en generalisaties zijn dus vaak handig, maar ze kunnen ook beperkend zijn, want zonder dat je het door hebt laat je een hoop dingen weg. En dat gebeurt ook nog eens onbewust. Na het filteren maakt ons brein een voorstelling van de prikkels en aan de hand van deze voorstelling gebruik je als reactie woorden en je lichaam. Nu heb je meer inzicht dat er veel informatie wordt weggefilterd. Het filteren gebeurt op basis van onze eigen ervaringen, onze subjectieve ervaringen. Jij communiceert op basis van jouw eerdere ervaringen. En de ander communiceert op basis van hun eerdere ervaringen, dit is de ruis die ontstaat.​Nu je bewust bent van de drie filters, merk dan eens op hoe je anders naar de dingen kijkt en gaat kijken. Jouw grenzen zijn nu verruimd, jij realiseert dat je nu een keuze hebt hoe jij naar dingen gaat kijken. De vraag is wat kies jij? Kies jij om op een andere manier te gaan kijken, zodat je meer begrip hebt voor de ander en hiermee een betere communicatie of blijf jij op dezelfde manier doorgaan en ruis houden? Laat me weten wat jouw keuze zal zijn.

Tot de volgende keer.

Liefs, Risma

Meer informatie en inspiratie over dit ondewerp lezen? Klik hier om de rest van deze artikelreeks te lezen

Risma Thakoerdat is internationaal gecertificeerd NLP Trainer. Zij deelt hier tweewekelijks een stuk inspiratie en kennis op het gebied van communicatie.

Benieuwd naar het persoonlijk verhaal van Risma? Klik hier
En volg haar ook op Youtube en haar website